Do tej pory nie do końca wiadomo było jaki majątek i dochody posiada brytyjska rodzina królewska, która wielokrotnie odmawiała podania tych szczegółów nie tylko brytyjskim obywatelom ale również brytyjskiemu Parlamentowi.
Dziennikarze Dispatches i Sunday Times zebrali tysiące dokumentów, które ujawniają niektóre z sekretów ich bogactwa.
Najbardziej szokującą informacją jest to, że brytyjska rodzina królewska czerpie zyski m. in od różnych wydziałów i departamentów rządowych, szkół, a nawet służby zdrowia NHS. Dodatkowo, wygląda na to, że działalność zarobkowa z prywatnych księstw nie jest zgodna z głoszonymi przez rodzinę królewską zobowiązaniami na rzecz ochrony środowiska.
Głównym majątkiem rodziny królewskiej w Wielkiej Brytanii są 2 księstwa: Duchy of Cornwall i Duchy of Lancaster, które są w ich posiadaniu od ponad 700 lat.
Według tradycji posiadaczem, zarządcą i beneficjentem przychodów z Duchy of Cornwall jest najstarszy syn obecnie panującego monarchy. Do niedawna był to książę Karol (zarządzał tym majątkiem przez ponad 50 lat), ale po objęciu przez niego tronu stał się nim książę William. Król Karol obecnie zarządza tylko księstwem Duchy of Lancaster.
Ciekawostką może być fakt, że rodzina królewska jest zwolniona z większości podatków (np. podatku od przedsiębiorstw Corporation Tax lub podatku od zysków kapitałowych Capital Gains Tax) jakie płacą obywatele i prywatne spółki, ale wiele osób zaczyna nawoływać do zmian. Szczególnie teraz, w obliczu wysokiej inflacji, wysokich cen, cięć budżetowych i kryzysu w Wielkiej Brytanii.
Kryzysu nie widać jednak w rodzinie królewskiej.
W roku 2025 z dotacji dla panującego monarchy Sovereign Grant otrzymają 132 miliony funtów z publicznych środków, czyli o 50% więcej niż w roku 2024. Dotacja ta ma na celu przekazanie im pieniędzy na oficjalne obowiązki królewskie i utrzymanie królewskich posiadłości.
Dodatkowo, uzyskają dochód z prywatnego majątku, czyli z dwóch prywatnych posiadłości ziemskich: Duchy of Cornwall i Duchy of Lancaster.
W ostatnim roku podatkowym król otrzymał od swojego księstwa 27,4 mln funtów, a William 23,6 mln funtów.
Według króla Karola i księcia Williama dochód z tych posiadłości przeznaczany jest na ich oficjalne obowiązki, działalność charytatywną i prywatne wydatki.
Jednym z przykładów biznesowej działalności Dutchy of Cornwall jest więzienie Dartmoor, którego właścicielem jest Książę Walii. Mimo, że obecnie stoi puste to kontrakt na wynajem opłacany z pieniędzy podatników zakłada, że księstwo otrzymuje 1.5 funtów rocznie za jego wynajem, czyli 37.5 milionów funtów w czasie trwania 25 letniego kontraktu.
Wszystkie posiadłości należące do rodziny królewskiej twierdzą, że nie są utrzymywane przez podatników. Jednak okazuje się, że generują one dochód pochodzący właśnie z pieniędzy podatników.
Tak jak zlokalizowana na terenie Duchy of Cornwall szkoła w Princetown, która co roku płaci czynsz w wysokości £15,200. To nie jedyna szkoła która płaci czynsz. Dziennikarze dotarli do przynajmniej 6 szkół, które muszą opłacać czynsz opiewający na sumę prawie £600,000 w czasie obowiązywania obecnych umów wynajmu.
Innym przykładem działalności komercyjnej w Dartmoor na terenach wchodzących w skład prywatnego królewskiego księstwa jest kontrakt z Ministerstwem Obrony. Monarcha chętnie wspiera obronność kraju, poprzez wynajmowanie Ministerstwu terenu na którym odbywają się szkolenia żołnierzy. Wielu komentatorów zastanawia się dlaczego tereny te nie mogłyby zostać udostępnione żołnierzom za darmo. W końcu oni bronią całego kraju. Dziennikarzom nie udało się uzyskać dokładnych informacji o wysokości czynszu płaconego przez wojsko, ani od samego księstwa ani z Ministerstwa Obrony.
Kolejną państwowa instytucją, która korzysta z usług prywatnych królewskich księstw jest służba zdrowia NHS.
Duchy of Lancaster wspiera Fundusz NHS Guy's and St Thomas' w Londynie poprzez wynajmowanie im miejsca na karetki pogotowia. Ten kontrakt przez czas jego obowiązywania czyli (15 lat) wart jest 11.4 miliona funtów.
Miasteczko Poundbury koło Dorchester jest kolejnym przykładem przedsiębiorczości zarządców księstwa. Powstało w 1996 roku i w założeniu ma odzwierciedlać architektoniczne ambicje i wizje króla.
Oddany do użytku w 2008 budynek Straży Pożarnej został wybudowany w neoklasycystycznym stylu, a dzierżawa gruntu pod budynkiem kosztowała £612,000.
Dzierżawa lub sprzedaż gruntów w okolicach Poundbury przynosi niezmiennie spore zyski. Tesco zapłaciło £10 milionów, a wiele innych firm, w tym miejscowy cmentarz, musiało wnieść jednorazowe opłaty lub odprowadzać spore coroczne czynsze do budżetu księstwa.
Dobrze znana jest działalność charytatywna rodziny królewskiej. Niewiele osób wie jednak, że królewska kasa jest zasilana również z pieniędzy pochodzących od fundacji charytatywnych.
Wiele z nich np. Comic Relief, oraz fundacji, których król jest oficjalnym patronem: Macmillan, Marie Curie, End of Live Charity ma siedzibę w Camelford House, którego właścicielem jest Duchy of Cornwall. Jako właściciele otrzymują część zysków pochodzących z wynajmu pomieszczeń, opłacanych przez te fundacje. Zyski te są szacowane jak do tej pory na kwotę 22 milionów funtów.
Okazuje się też, że Duchy of Lancaster jest właścicielem wybrzeża od Barrow in Furness do rzeki Mersey w Liverpoolu na północy Anglii. Zarówno publiczne przedsiębiorstwo działające jako operator przeprawy promowej na rzece Mersey jak i dok także płacą czynsz do właściciela gruntu.
Te informacje nie były do tej pory znane burmistrzowi Liverpoolu. Steve Rotheram planuje stworzenie projektu generującego energię elektryczną na rzece – Mersey Tidal Project. Teraz obawia się, że projekt będzie obciążony dodatkowymi opłatami należnymi właścicielowi gruntu przez kolejne 120 lat. Burmistrz nie kryje zdumienia że król, który jest zdeklarowanym obrońcą środowiska naturalnego może jednocześnie czerpać zyski z tego projektu, który przecież ma na celu dobro planety ale i dobro mieszkańców Liverpoolu.
Królewskie interesy obejmują także farmy wiatrowe, które zaczynają przynosić coraz większe zyski. Król zadeklarował jednak że część z tych zysków będzie przekazana na potrzeby obywateli. Nie znaczy to, że królewska kasa będzie znacznie uszczuplona. Z dokumentów wynika, że za dzierżawę gruntu po którym biegną kable z elektrowni wiatrowych zlokalizowanych na morzu Duchy of Lancaster otrzyma zapłatę. Czynsz płacony przez jedynie 5 z nich ma wynieść 28 milionów funtów.
Prywatne księstwa deklarują, że są zarządzane w sposób mający na celu ochronę gruntów i wybrzeża oraz zgodny z wartościami ich właściciela czyli księcia Williama.
Jedno z najbardziej kontrowersyjnych przedsięwzięć było jednak nie do końca zgodne z tymi deklaracjami.
To co stało się w Whipsiderry obok Newquay w sposób znaczny podważa te wartości.
Właściciel plaży i przyległych klifów czyli Duchy of Cornwall nie powstrzymał na czas budowy 7 nowych obiektów wypoczynkowych na szczycie klifu mimo protestów mieszkańców i obaw geologów.
Deweloper zaczął nawierty klifów używając ciężkiego sprzętu: dźwigów, buldożerów i koparek, które mogły przyczynić się do późniejszych wydarzeń.
Po tysiącach emaili i konfrontacji protestujących z pracownikami developera Duchy of Cornwall w końcu zawiesiło z nimi umowę. 8 miesięcy później doszło do zawalenia się niestabilnego już klifu i utraty łatwego dostępu do plaży.
Mieszkańcy nie rozumieją dlaczego to miejsce nie dostało deklarowanego przez księcia Williama wsparcia i ochrony.
Kolejnym przedsięwzięciem nie do końca wpisującym się w ekologiczne deklaracje jest żwirownia w Hingston Down. W 2004 roku Duchy of Cornwall weszła we współpracę z niemieckim przedsiębiorstwem produkcji betonu, będącym jednocześnie jednym z największych producentów gazów cieplarnianych. Projekt przyniósł nie tylko ćwierć miliona funtów, ale również udział w zyskach niemieckiego przedsiębiorstwa, a obecnie zyski z dzierżawy gruntu. Żwirownia daje się we znaki lokalnym mieszkańcom: ciężarówki oraz wysadzanie gruntu w celu pozyskania żwiru nie mają wiele wspólnego z ekologią.
Co więcej, Duchy of Cornwall nie dalej niż w czerwcu tego roku udzieliła licencji na odwierty w miejscu o szczególnych walorach przyrodniczych i dziedzictwie w Wheal Vor, co było szokiem dla mieszkańców. W sumie dziennikarze odkryli, że Duchy of Cornwall posiada 351 praw do wydobycia minerałów.
Drugie królewskie księstwo Duchy of Lancaster jest również posiadaczem projektów odkrywkowych. W południowej Walii posiada dwa kamieniołomy, m.in. produkujące cement. Posiada również kopalnie w pobliżu Burton on Trent.
Księstwa zarabiają także na wynajmowaniu nieruchomości mieszkalnych prywatnym wynajmującym. Duchy of Cornwall ma około 500 lokali. Część z nich (14%) nie spełnia norm charakterystyki energetycznej budynków otrzymując kategorię F lub G. Lokatorzy skarżą się na warunki mieszkaniowe – mówią, że domy są trudnie do ogrzania, mają nieszczelne okna, a w niektórych z nich pojawia się pleśń. Jednak w okolicy nie ma innych nieruchomości pod wynajem więc nie mają wyjścia.
Księstwa są nie tylko właścicielem nieruchomości mieszkalnych i małych gospodarstw rolnych. Mają również udział w dużych transakcjach na rynku nieruchomości i gruntów.
Jedną z takich lukratywnych transakcji był kupiony za 38 milionów funtów przez Duchy of Cornwall magazyn w Milton Keynes, później sprzedany za 71 milionów.
Wiele znanych firm płaci czynsze za dzierżawę gruntu. Są to między innymi: supermarkety, hotele, salony samochodowe.
Wszystkie sekrety działalności księstw nie zostały do końca odkryte i duża część przychodów i rozchodów owiana jest mgiełką tajemnicy. Równie niejasne są podatki płacone przez króla i księcia Williama.
Dokument można obejrzeć tutaj:
